Wielokrotnie już słyszeliśmy, że lekarz rezydent nie odpowiada za popełnione błędy. W końcu dopiero się uczy. Kierownicy specjalizacji są za to często przekonani, że to na nich spoczywa cała odpowiedzialność za błędy podopiecznego....
prawnicy
+ lekarzom
Blog o prawie dla medyków.
Piszemy jak wykonywać zawód zgodnie z przepisami i nie narażać się na odpowiedzialność.


Czy wiesz, że…
Lekarz rezydent skierowany do pracy przy zwalczaniu epidemii COVID-19 może złożyć wniosek do Ministra Zdrowia o zaliczenie okresu skierowania na poczet rezydentury.
✚
Piszemy, by pomagać.
Adw. Agnieszka Terlecka-Ludwiniak
Adw. Marcin Bogdanowicz
Wspólnie prowadzimy Kancelarię Prawa Prywatnego i Medycznego w Warszawie. Specjalizujemy się w obsłudze lekarzy i podmiotów leczniczych. Bronimy lekarzy w sprawach o błędy medyczne.
BLOG O PRAWIE DLA MEDYKÓW.
Jak wykonywać zawód zgodnie z przepisami i uniknąć roszczeń.
Prostaglandyny a obumarcie płodu – case study
Tym wpisem rozpoczynamy serię artykułów typu „case study”. Będziemy w nich opisywać stany faktyczne ważnych lub ciekawych spraw i rozstrzygnięcia sądów. Mamy nadzieję, że pomoże to Wam w lepszym zrozumieniu prawa w Waszej praktyce...
Zgoda na udzielanie świadczeń zdrowotnych
Uzyskanie zgody na udzielenie świadczeń opieki zdrowotnej, lekarskich, pielęgniarskich, fizjoterapii i innych – jest obowiązkiem medyka. Jej udzielenie jest zaś prawem pacjenta. Zabieg bez zgody nie może być wykonany. Poniżej, w formie...
Zasiłek chorobowy: 80 czy 100 procent?
Na podstawie art. 4c ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374 z późn. zm.)...
COVID-19 jako choroba zawodowa
W ostatnim czasie pojawia się coraz więcej pytań, czy COVID-19 jest chorobą zawodową. Z naszych doniesień wynika, że pracodawcy często nie chcą zgłaszać zachorowania na COVID-19 jako choroby zawodowej. Czy mają do tego prawo? Czy...
Telemedycyna a kasa fiskalna
Izolacja społeczna wprowadzona w czasie epidemii spowodowała znaczny wzrost zainteresowania telemedycyną. Objęło ono zarówno sektor publicznych, jak i prywatnych usług zdrowotnych, wskutek czego wzrosło zainteresowanie internetowymi...
Dodatek do wynagrodzenia? Roszczenie do ministra zdrowia
Z dniem 30 kwietnia 2020 r. weszło w życie rozporządzenie ministra zdrowia w sprawie standardów w zakresie ograniczeń przy udzielaniu świadczeń opieki zdrowotnej pacjentom innym niż z podejrzeniem lub zakażeniem wirusem SARS-CoV-2 przez...
Urlop w czasie epidemii?
W ostatnim czasie pojawia się wiele pytań związanych z urlopami pracowników służby zdrowia w czasie epidemii. Niektóre placówki zmuszają pracowników do wykorzystywania urlopów, inne żądają szybkiego zakończenia wypoczynku i powrotu do...
Telemedycyna w stacjach dializ
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia zmieniającym rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (Dz.U. z 2020 r. poz. 612) wprowadzono możliwość udzielania przez lekarzy świadczeń przy...
Tarcza antykryzysowa dla medyków
Dziś postanowiliśmy podsumować w jednym miejscu wszystkie rozwiązania tarcz antykryzysowych, z których mogłaby skorzystać większość lekarzy, pielęgniarek i innych osób wykonujących zawody medyczne zatrudnionych na kontraktach. Oto...
Jak bronić się przed hejtem
W czasie epidemii w kierunku medyków płyną słowa uznania. #Bohaterwmasce, „dziękujemy!” – a za nimi także wielka pomoc od przedsiębiorców, organizacji pozarządowych i zwykłych ludzi. Jednak istnieje też „ciemna strona mocy”. W ostatnich...
Warunki pracy na skierowaniu do zwalczania epidemii
Ministerstwo Zdrowia opublikowało wczoraj wytyczne dotyczące warunków zatrudnienia medyków skierowanych do pracy przy zwalczaniu epidemii. Wyjaśniono też kontrowersyjną kwestię zarobków osób, które przed skierowaniem pracowały na...
Kwarantanna personelu na oddziale
W tej chwili załogi kilku oddziałów szpitalnych i domów pomocy społecznej w całej Polsce odbywają kwarantanny w swoich placówkach. Budzi to oczywiste kontrowersje, ale i unaocznia konflikt interesów i wartości powstały w takiej...
Odmowa świadczenia pracy a odpowiedzialność karna
Minister Sprawiedliwości Zbigniew Ziobro nakazał Prokuraturze wszczęcie postępowań karnych w sprawie personelu medycznego, który odmówił pracy przy osobach zakażonych koronawirusem lub "porzucił" swoich pacjentów. W dzisiejszym artykule...
Brak środków ochrony indywidualnej – czy mogę odmówić pracy?
Podczas pandemii SARS-CoV-2 w wielu szpitalach brakuje środków ochrony indywidualnej (ŚOI). Naraża to wszystkich – lekarza, który ma kontakt z zakażonym, ale też resztę personelu i pacjentów. Co robić, gdy szpital nie zapewnia...
Bezprawne skierowanie do pracy w innym szpitalu przy zwalczaniu epidemii
Wielu lekarzy obawia się skierowania do pracy przy zwalczaniu epidemii. Co zrobić, jeśli dostaniemy skierowanie, choć należymy do grupy wykluczonej z mocy ustawy? Czy możemy bronić się przed karą? Naszym zdaniem jest to możliwe. Jak to...
Roszczenia personelu i pacjentów szpitala za zakażenie SARS-CoV-2
Jakie roszczenia przysługują medykom i pacjentom, którzy zostali zakażeni koronawirusem w wyniku nieprawidłowych działań szpitala? Wyjaśniamy w dzisiejszym wpisie.
Czy COVID-19 stanowi ciężki uszczerbek na zdrowiu?
Czy zachorowanie na COVID-19 stanowi ciężki uszczerbek na zdrowiu? W doniesieniach medialnych często słyszymy o ludziach, którzy nie przestrzegają kwarantanny lub wprowadzonych środków bezpieczeństwa. Powodują tym zagrożenie dla życia i...
SARS-CoV-2 – Skierowanie lekarza do pracy na innym oddziale
Czy i w jakiej formie pracodawca może mnie skierować do pracy na innym oddziale? I. Specjaliści i lekarze nierezydenci Skierowanie lekarza-nierezydenta oraz specjalisty może nastąpić na podstawie art. 42 § 4 Kodeksu pracy, gdy:-...
SARS-CoV-2 – informacje dla lekarzy rezydentów i stażystów
Jak skierowanie lekarza stażysty przez wojewodę do pracy w innym szpitalu lub przez pracodawcę do pracy na innym oddziale wpływa na długość stażu? Na podstawie art. 15 § 8a pkt 1) i 2) ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz.U....
Zaostrzona odpowiedzialność za błędy medyczne

W skrócie:
- Art. 37a Kodeksu karnego pozwala na orzeczenie grzywny albo prac społecznych zamiast kary więzienia.
- Obecna nowelizacja znacząco utrudnia skorzystanie z tego przepisu.
- Zachęca też sądy do częstszego orzekania kary więzienia.
- Nowe przepisy stosuje się do czynów popełnionych po 24 czerwca 2020 r.
O czym mówi art. 37a Kodeksu karnego?
Artykuł ten stanowi podstawę złagodzenia odpowiedzialności karnej za przestępstwa zagrożone karą pozbawienia wolności. Zgodnie z tym przepisem Sąd przy przestępstwach zagrożonych karą pozbawienia wolności do lat 8, mógł swobodnie orzec zamiast tej kary grzywnę lub karę ograniczenia wolności.
Rozważmy to na przykładzie: za błąd medyczny (art. 160 par. 1 KK) lekarzowi grozi kara pozbawienia wolności do lat 3. Tak więc do tej pory Sąd, dzięki art. 37a KK, mógł swobodnie wybierać przy orzekaniu pomiędzy karami grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności. Przy tym Sąd miał obowiązek najpierw rozważyć zastosowanie kar najłagodniejszych, czyli grzywny lub ograniczenia wolności, a dopiero na końcu karę pozbawienia wolności.
Obecne brzmienie art. 37a KK znacząco zmienia powyższą sytuację.
Co się zmieniło?
Wprowadzona niejako „tylnymi drzwiami” w tzw. Tarczy 4.0 (ustawa z 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19, Dz. U. Poz. 1086) zmiana art. 37a KK spowodowała odwrócenie zasady prymatu kar wolnościowych oraz znaczące obostrzenia przy zastosowaniu przez Sąd kary grzywny i ograniczenia wolności zamiast kary pozbawienia wolności.
Ponownie odwołajmy się do przykładu: za nieumyślne spowodowanie śmierci pacjenta (art. 155 KK) lekarzowi grozi kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Do tej pory, dzięki art. 37a KK sąd mógł zamiast tej kary orzec grzywnę lub ograniczenie wolności bez żadnych ograniczeń, a gdyby orzekł karę pozbawienia wolności – miał obowiązek wykazać, dlaczego kara łagodniejsza nie była wystarczająca. Zachęcało to do orzekania kar wolnościowych.
Obecna konstrukcja art. 37a KK nakazuje sądowi najpierw rozważyć zastosowanie kary pozbawienia wolności. Jeśli będzie chciał zastosować karę łagodniejszą, będzie musiał to uzasadnić.
Ponadto minimalna kara ograniczenia wolności, jaką sąd będzie mógł orzec, to 3 miesiące ograniczenia wolności (dotychczas był to 1 miesiąc), zaś minimalna grzywna to 100 stawek dziennych tj. 1000 zł (art. 33 par. 1 KK). Poprzednie brzmienie art. 37a KK pozwalało na orzeczenie minimalnej grzywny w wysokości 100 zł.
Dodatkowo nowy art. 37a KK zobowiązuje sąd, w wypadku gdy stosuje karę łagodniejszą, do dodatkowego wymierzenia środka karnego (np. zakazu wykonywania zawodu), środka kompensacyjnego (np. zadośćuczynienia) lub przepadku.
Wracając do przykładu nieumyślnego spowodowania śmierci przez lekarza: jeżeli Sąd będzie chciał orzec karę łagodniejszą, czyli grzywnę lub ograniczenie wolności, będzie musiał orzec dodatkowo środek karny (np. zakaz wykonywania zawodu), środek kompensacyjny (np. zadośćuczynienie dla pacjenta) lub przepadek.
Przepis tworzy też kuriozalną sytuację, w której sąd musi najpierw ustalić wysokość kary pozbawienia wolności, na którą skazałby oskarżonego. Dopiero jeśli będzie ona poniżej roku, będzie mógł zastosować złagodzenie. A zatem sędzia musi „wymierzyć” i uzasadnić karę więzienia, aby potem wymierzyć inną karę.
Omawiana nowelizacja nakłada na sądy znacznie więcej pracy przy uzasadnianiu łagodniejszych kar, co może dodatkowo zniechęcać do korzystania z art. 37a KK w przypadkach granicznych.
Od kiedy obowiązują zmiany?
Ustawa obowiązuje od 24 czerwca 2020 r. i nie zawiera żadnych przepisów szczególnych dotyczących stosowania nowego art. 37a KK. Oznacza to, że zaostrzony przepis 37a KK będzie stosowany tylko do czynów popełnionych po wejściu w życie ustawy, np. do błędu medycznego, który lekarz popełnił po 24 czerwca 2020 r.
Co jednak ze wcześniejszymi przypadkami i sprawami już trwającymi? Do nich powinny mieć zastosowanie przepisy, które obowiązywały w dniu popełnienia czynu (art. 4 par. 1 KK).
Podsumowanie
Nowe brzmienie art. 37a KK niewątpliwie zaostrza odpowiedzialność medyków za błąd w sztuce (art. 160 KK), nieumyślne spowodowanie śmierci (art. 155 KK), nieumyślne ciężkie uszkodzenie ciała (art. 165 par. 2 KK), niezgodne z ustawą przerwanie ciąży (art. 152 KK). Jednocześnie powoduje powrót do najbardziej radykalnego w powojennej Polsce rozwiązania z lat 1995 – 1997. Oceniamy negatywnie powyższą zmianę, jako mogącą wprowadzić większy lęk lekarzy przy podejmowaniu ryzykownego leczenia lub przyznawaniu się do popełnionych błędów, jak również ograniczającą możliwości Sądu do wymierzenia kary sprawiedliwej, adekwatnej do popełnionego czynu.
Link do komunikatu Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej oraz Prezesów Okręgowych Rad Lekarskich: https://nil.org.pl/aktualnosci/4912-pnrl-i-prezesi-orl-wspolnie-o-tarczy-antykryzysowej-40
Odpowiedzialność kierownika specjalizacji i rezydenta za błąd medyczny
Wielokrotnie już słyszeliśmy, że lekarz rezydent nie odpowiada za popełnione błędy. W końcu dopiero się uczy. Kierownicy specjalizacji są za to często przekonani, że to na nich spoczywa cała odpowiedzialność za błędy podopiecznego....
Prostaglandyny a obumarcie płodu – case study
Tym wpisem rozpoczynamy serię artykułów typu „case study”. Będziemy w nich opisywać stany faktyczne ważnych lub ciekawych spraw i rozstrzygnięcia sądów. Mamy nadzieję, że pomoże to Wam w lepszym zrozumieniu prawa w Waszej praktyce...
Zgoda na udzielanie świadczeń zdrowotnych
Uzyskanie zgody na udzielenie świadczeń opieki zdrowotnej, lekarskich, pielęgniarskich, fizjoterapii i innych – jest obowiązkiem medyka. Jej udzielenie jest zaś prawem pacjenta. Zabieg bez zgody nie może być wykonany. Poniżej, w formie...
Zasiłek chorobowy: 80 czy 100 procent?
Na podstawie art. 4c ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374 z późn. zm.)...
COVID-19 jako choroba zawodowa
W ostatnim czasie pojawia się coraz więcej pytań, czy COVID-19 jest chorobą zawodową. Z naszych doniesień wynika, że pracodawcy często nie chcą zgłaszać zachorowania na COVID-19 jako choroby zawodowej. Czy mają do tego prawo? Czy...
Telemedycyna a kasa fiskalna
Izolacja społeczna wprowadzona w czasie epidemii spowodowała znaczny wzrost zainteresowania telemedycyną. Objęło ono zarówno sektor publicznych, jak i prywatnych usług zdrowotnych, wskutek czego wzrosło zainteresowanie internetowymi...
Dodatek do wynagrodzenia? Roszczenie do ministra zdrowia
Z dniem 30 kwietnia 2020 r. weszło w życie rozporządzenie ministra zdrowia w sprawie standardów w zakresie ograniczeń przy udzielaniu świadczeń opieki zdrowotnej pacjentom innym niż z podejrzeniem lub zakażeniem wirusem SARS-CoV-2 przez...
Urlop w czasie epidemii?
W ostatnim czasie pojawia się wiele pytań związanych z urlopami pracowników służby zdrowia w czasie epidemii. Niektóre placówki zmuszają pracowników do wykorzystywania urlopów, inne żądają szybkiego zakończenia wypoczynku i powrotu do...
Telemedycyna w stacjach dializ
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia zmieniającym rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (Dz.U. z 2020 r. poz. 612) wprowadzono możliwość udzielania przez lekarzy świadczeń przy...
Tarcza antykryzysowa dla medyków
Dziś postanowiliśmy podsumować w jednym miejscu wszystkie rozwiązania tarcz antykryzysowych, z których mogłaby skorzystać większość lekarzy, pielęgniarek i innych osób wykonujących zawody medyczne zatrudnionych na kontraktach. Oto...
Jak bronić się przed hejtem
W czasie epidemii w kierunku medyków płyną słowa uznania. #Bohaterwmasce, „dziękujemy!” – a za nimi także wielka pomoc od przedsiębiorców, organizacji pozarządowych i zwykłych ludzi. Jednak istnieje też „ciemna strona mocy”. W ostatnich...
Warunki pracy na skierowaniu do zwalczania epidemii
Ministerstwo Zdrowia opublikowało wczoraj wytyczne dotyczące warunków zatrudnienia medyków skierowanych do pracy przy zwalczaniu epidemii. Wyjaśniono też kontrowersyjną kwestię zarobków osób, które przed skierowaniem pracowały na...
Kwarantanna personelu na oddziale
W tej chwili załogi kilku oddziałów szpitalnych i domów pomocy społecznej w całej Polsce odbywają kwarantanny w swoich placówkach. Budzi to oczywiste kontrowersje, ale i unaocznia konflikt interesów i wartości powstały w takiej...
Odmowa świadczenia pracy a odpowiedzialność karna
Minister Sprawiedliwości Zbigniew Ziobro nakazał Prokuraturze wszczęcie postępowań karnych w sprawie personelu medycznego, który odmówił pracy przy osobach zakażonych koronawirusem lub "porzucił" swoich pacjentów. W dzisiejszym artykule...
Brak środków ochrony indywidualnej – czy mogę odmówić pracy?
Podczas pandemii SARS-CoV-2 w wielu szpitalach brakuje środków ochrony indywidualnej (ŚOI). Naraża to wszystkich – lekarza, który ma kontakt z zakażonym, ale też resztę personelu i pacjentów. Co robić, gdy szpital nie zapewnia...
Bezprawne skierowanie do pracy w innym szpitalu przy zwalczaniu epidemii
Wielu lekarzy obawia się skierowania do pracy przy zwalczaniu epidemii. Co zrobić, jeśli dostaniemy skierowanie, choć należymy do grupy wykluczonej z mocy ustawy? Czy możemy bronić się przed karą? Naszym zdaniem jest to możliwe. Jak to...
Roszczenia personelu i pacjentów szpitala za zakażenie SARS-CoV-2
Jakie roszczenia przysługują medykom i pacjentom, którzy zostali zakażeni koronawirusem w wyniku nieprawidłowych działań szpitala? Wyjaśniamy w dzisiejszym wpisie.
Czy COVID-19 stanowi ciężki uszczerbek na zdrowiu?
Czy zachorowanie na COVID-19 stanowi ciężki uszczerbek na zdrowiu? W doniesieniach medialnych często słyszymy o ludziach, którzy nie przestrzegają kwarantanny lub wprowadzonych środków bezpieczeństwa. Powodują tym zagrożenie dla życia i...
SARS-CoV-2 – Skierowanie lekarza do pracy na innym oddziale
Czy i w jakiej formie pracodawca może mnie skierować do pracy na innym oddziale? I. Specjaliści i lekarze nierezydenci Skierowanie lekarza-nierezydenta oraz specjalisty może nastąpić na podstawie art. 42 § 4 Kodeksu pracy, gdy:-...
SARS-CoV-2 – informacje dla lekarzy rezydentów i stażystów
Jak skierowanie lekarza stażysty przez wojewodę do pracy w innym szpitalu lub przez pracodawcę do pracy na innym oddziale wpływa na długość stażu? Na podstawie art. 15 § 8a pkt 1) i 2) ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz.U....