Wielokrotnie już słyszeliśmy, że lekarz rezydent nie odpowiada za popełnione błędy. W końcu dopiero się uczy. Kierownicy specjalizacji są za to często przekonani, że to na nich spoczywa cała odpowiedzialność za błędy podopiecznego....
prawnicy
+ lekarzom
Blog o prawie dla medyków.
Piszemy jak wykonywać zawód zgodnie z przepisami i nie narażać się na odpowiedzialność.


Czy wiesz, że…
Lekarz rezydent skierowany do pracy przy zwalczaniu epidemii COVID-19 może złożyć wniosek do Ministra Zdrowia o zaliczenie okresu skierowania na poczet rezydentury.
✚
Piszemy, by pomagać.
Adw. Agnieszka Terlecka-Ludwiniak
Adw. Marcin Bogdanowicz
Wspólnie prowadzimy Kancelarię Prawa Prywatnego i Medycznego w Warszawie. Specjalizujemy się w obsłudze lekarzy i podmiotów leczniczych. Bronimy lekarzy w sprawach o błędy medyczne.
BLOG O PRAWIE DLA MEDYKÓW.
Jak wykonywać zawód zgodnie z przepisami i uniknąć roszczeń.
Zaostrzona odpowiedzialność za błędy medyczne
W związku z niemilknącą burzą wokół nowelizacji art. 37a Kodeksu karnego, Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej oraz Prezesi Okręgowych Rad Lekarskich wydali krytyczny komunikat dotyczący świeżo wprowadzonych zmian w Kodeksie Karnym. Co...
Zgoda na udzielanie świadczeń zdrowotnych
Uzyskanie zgody na udzielenie świadczeń opieki zdrowotnej, lekarskich, pielęgniarskich, fizjoterapii i innych – jest obowiązkiem medyka. Jej udzielenie jest zaś prawem pacjenta. Zabieg bez zgody nie może być wykonany. Poniżej, w formie...
Zasiłek chorobowy: 80 czy 100 procent?
Na podstawie art. 4c ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374 z późn. zm.)...
COVID-19 jako choroba zawodowa
W ostatnim czasie pojawia się coraz więcej pytań, czy COVID-19 jest chorobą zawodową. Z naszych doniesień wynika, że pracodawcy często nie chcą zgłaszać zachorowania na COVID-19 jako choroby zawodowej. Czy mają do tego prawo? Czy...
Telemedycyna a kasa fiskalna
Izolacja społeczna wprowadzona w czasie epidemii spowodowała znaczny wzrost zainteresowania telemedycyną. Objęło ono zarówno sektor publicznych, jak i prywatnych usług zdrowotnych, wskutek czego wzrosło zainteresowanie internetowymi...
Dodatek do wynagrodzenia? Roszczenie do ministra zdrowia
Z dniem 30 kwietnia 2020 r. weszło w życie rozporządzenie ministra zdrowia w sprawie standardów w zakresie ograniczeń przy udzielaniu świadczeń opieki zdrowotnej pacjentom innym niż z podejrzeniem lub zakażeniem wirusem SARS-CoV-2 przez...
Urlop w czasie epidemii?
W ostatnim czasie pojawia się wiele pytań związanych z urlopami pracowników służby zdrowia w czasie epidemii. Niektóre placówki zmuszają pracowników do wykorzystywania urlopów, inne żądają szybkiego zakończenia wypoczynku i powrotu do...
Telemedycyna w stacjach dializ
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia zmieniającym rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (Dz.U. z 2020 r. poz. 612) wprowadzono możliwość udzielania przez lekarzy świadczeń przy...
Tarcza antykryzysowa dla medyków
Dziś postanowiliśmy podsumować w jednym miejscu wszystkie rozwiązania tarcz antykryzysowych, z których mogłaby skorzystać większość lekarzy, pielęgniarek i innych osób wykonujących zawody medyczne zatrudnionych na kontraktach. Oto...
Jak bronić się przed hejtem
W czasie epidemii w kierunku medyków płyną słowa uznania. #Bohaterwmasce, „dziękujemy!” – a za nimi także wielka pomoc od przedsiębiorców, organizacji pozarządowych i zwykłych ludzi. Jednak istnieje też „ciemna strona mocy”. W ostatnich...
Warunki pracy na skierowaniu do zwalczania epidemii
Ministerstwo Zdrowia opublikowało wczoraj wytyczne dotyczące warunków zatrudnienia medyków skierowanych do pracy przy zwalczaniu epidemii. Wyjaśniono też kontrowersyjną kwestię zarobków osób, które przed skierowaniem pracowały na...
Kwarantanna personelu na oddziale
W tej chwili załogi kilku oddziałów szpitalnych i domów pomocy społecznej w całej Polsce odbywają kwarantanny w swoich placówkach. Budzi to oczywiste kontrowersje, ale i unaocznia konflikt interesów i wartości powstały w takiej...
Odmowa świadczenia pracy a odpowiedzialność karna
Minister Sprawiedliwości Zbigniew Ziobro nakazał Prokuraturze wszczęcie postępowań karnych w sprawie personelu medycznego, który odmówił pracy przy osobach zakażonych koronawirusem lub "porzucił" swoich pacjentów. W dzisiejszym artykule...
Brak środków ochrony indywidualnej – czy mogę odmówić pracy?
Podczas pandemii SARS-CoV-2 w wielu szpitalach brakuje środków ochrony indywidualnej (ŚOI). Naraża to wszystkich – lekarza, który ma kontakt z zakażonym, ale też resztę personelu i pacjentów. Co robić, gdy szpital nie zapewnia...
Bezprawne skierowanie do pracy w innym szpitalu przy zwalczaniu epidemii
Wielu lekarzy obawia się skierowania do pracy przy zwalczaniu epidemii. Co zrobić, jeśli dostaniemy skierowanie, choć należymy do grupy wykluczonej z mocy ustawy? Czy możemy bronić się przed karą? Naszym zdaniem jest to możliwe. Jak to...
Roszczenia personelu i pacjentów szpitala za zakażenie SARS-CoV-2
Jakie roszczenia przysługują medykom i pacjentom, którzy zostali zakażeni koronawirusem w wyniku nieprawidłowych działań szpitala? Wyjaśniamy w dzisiejszym wpisie.
Czy COVID-19 stanowi ciężki uszczerbek na zdrowiu?
Czy zachorowanie na COVID-19 stanowi ciężki uszczerbek na zdrowiu? W doniesieniach medialnych często słyszymy o ludziach, którzy nie przestrzegają kwarantanny lub wprowadzonych środków bezpieczeństwa. Powodują tym zagrożenie dla życia i...
SARS-CoV-2 – Skierowanie lekarza do pracy na innym oddziale
Czy i w jakiej formie pracodawca może mnie skierować do pracy na innym oddziale? I. Specjaliści i lekarze nierezydenci Skierowanie lekarza-nierezydenta oraz specjalisty może nastąpić na podstawie art. 42 § 4 Kodeksu pracy, gdy:-...
SARS-CoV-2 – informacje dla lekarzy rezydentów i stażystów
Jak skierowanie lekarza stażysty przez wojewodę do pracy w innym szpitalu lub przez pracodawcę do pracy na innym oddziale wpływa na długość stażu? Na podstawie art. 15 § 8a pkt 1) i 2) ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz.U....
Prostaglandyny a obumarcie płodu – case study

W skrócie:
- Odpowiedzialność za błąd medyczny jest zależna od jego skutków.
- Nie każdy błąd musi prowadzić do odpowiedzialności cywilnej.
- Lekarz nie może udzielić żadnych świadczeń pacjentowi bez uzyskania jego zgody.
Opis sprawy
Powódka żądała od szpitala kwot:
– 300 000 zł zadośćuczynienia za ból i cierpienia powstałe wskutek błędu diagnostycznego i błędów w leczeniu, które spowodowały śmierć płodu
– 300 000 zł zadośćuczynienia za naruszenie prawa pacjenta – niepoinformowanie o możliwościach diagnostycznych i sposobach leczenia.
U powódki 30 listopada i 1 grudnia rozpoznano ciążę. Następnie była hospitalizowana przez 5 dni z powodu nasilającego się krwawienia z dróg rodnych. 2 grudnia ginekolog wykonał USG i stwierdził ciążę obumarłą. Poprosił o konsultację kolegę. Poinformowano powódkę jedynie, że rozpoznano „puste jajo płodowe”. Przybyły lekarz bez badania USG przystąpił do podania prostaglandyny dopochwowo. Nie udzielono powódce szczegółowych wyjaśnień co do diagnozy, nie poinformowano o dostępnych metodach leczenia ani ich skutkach, ani też nie zapytano jej o zgodę na zastosowane leczenie.
3 grudnia w USG została stwierdzona ciąża żywa 7-tygodniowa. Dalsze postępowanie było zgodne ze sztuką lekarską. Powódka była konsultowana 12 i 16 grudnia, kontynuowano leczenie zalecone przy wypisie. 20 grudnia badanie wykazało brak krwawienia, ale pacjentka zgłaszała bóle w dole brzucha.
Krwawienie powróciło 24 grudnia. W USG opisano ruchy płodu, czynność serca, dostrzeżono krwiaka. 27 grudnia w USG stwierdzono: płód 9-tygodniowy oraz krwiak w dolnym biegunie. W dokumentacji konsultacji z 30 grudnia widać prawidłową ilość płynu owodniowego.
8 stycznia stwierdzono całkowite bezwodzie. 6 lutego powódka została przyjęta na Oddział Położnictwa z powodu bezwodzia w ciąży 15-tygodniowej. 13 lutego została wypisana z ciążą żywą. W trakcie ponownej hospitalizacji, jeszcze 21 lutego powódka odczuwała ruchy płodu, zaś 22 lutego przestała je czuć. W USG stwierdzono obumarcie płodu. Podano mizoprostol dopochwowo w celu indukcji poronienia.
Po tych wydarzeniach powódka była w złym stanie psychicznym. Konsultowała się z psychiatrą i psychologiem. Przyjmowała leki uspokajające. Choć planowała z mężem drugie dziecko, nie była w stanie współżyć z obawy przed zajściem w ciąże i kolejnym narażeniem na śmierć dziecka. Rozpoczęła starania o adopcję.
Biegli powołani w sprawie stwierdzili, że podanie prostaglandyny 2 grudnia stanowiło nieprawidłowe leczenie podjęte wskutek błędu diagnostycznego. Lek ten nie miał jednak zasadniczego wpływu na ciążę. Biegli uznali, że nie można wykazać, że jednorazowe dopochwowe podanie prostaglandyny przyczyniło się do bezwodzia oraz zatrzymania rozwoju płodu. Dalsze postępowanie oceniono jako prawidłowe.
Rozstrzygnięcie sądu
Sąd Okręgowy w Krakowie zasądził na rzecz powódki 25 000 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie praw pacjenta, w pozostałym zakresie powództwo oddalił. Sąd uznał, że nieprawidłowe postępowanie lekarzy nie było przyczyną poronienia, w związku z czym powódka nie może domagać się za ten skutek zadośćuczynienia. Jednakże jej prawa pacjenta zostały naruszone. Zgodnie z art. 16 i 17 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 849, dalej „UPP”), pacjent ma prawo do wyrażenia zgody na udzielenie określonych świadczeń zdrowotnych lub odmowy takiej zgody.
Sąd stwierdził, że „przystępując do podania leku A. bez udzielenia informacji powódce i bez odebrania od niej zgody przewidzianej w art. 16 i art. 17 ust. 1 u.p.p. zaingerowano w sposób bardzo drastyczny w autonomię powódki i pozbawiono możliwości decydowania o własnej osobie i uniemożliwione podjęcie działań zmierzających do ochrony jeszcze nienarodzonego dziecka. (…) Nie udzielając powyższych informacji i nie odbierając zgody potraktowano powódkę w sposób przedmiotowy, co jest niedopuszczalne w świetle współczesnych standardów udzielania świadczeń zdrowotnych oraz na gruncie obowiązującego prawa.” Sąd uznał kwotę 25 000 zł za adekwatne zadośćuczynienie.
Komentarz
Powyższe orzeczenie podkreśla dwa istotne zagadnienia. Pierwsze z nich to tzw. „adekwatny związek przyczynowy” z art. 361 Kodeksu cywilnego. Pomimo, że powódce udzielono świadczeń niezgodnie z aktualną wiedzą medyczną, nie stało się to podstawą odpowiedzialności za błąd medyczny. Naruszenie nie wywołało bowiem skutków.
W opisanej sprawie związek przyczynowy jest jasny – naruszenie nie wpłynęło na obumarcie płodu. Spójrzmy jednak na inny przykład. Pacjentka ciężarna zostaje przyjęta w trybie pilnym na oddział położnictwa z uwagi na zagrożenie ciąży. Lekarz popełnia błąd, który skutkuje obumarciem płodu. Czy będzie odpowiadał w każdej sytuacji? Nie. Jeżeli będzie w stanie wykazać, że płód i tak nie miał szans na przeżycie, niezależnie od postępowania medycznego, nie poniesie odpowiedzialności cywilnej. Można jednak rozważać odpowiedzialność za naruszenie praw pacjenta, podobnie jak w powyższej sprawie.
Drugim zagadnieniem jest rola zgody pacjenta w procesie udzielania świadczeń. Brak lub wadliwość zgody na świadczenia jest jedną z najczęstszych przyczyn prowadzenia procesów medycznych. Podkreślaliśmy i będziemy to podkreślać: pamiętajcie o odbieranie od pacjentów zgody! W opisanej sprawie lekarz udzielił świadczeń nie pytając pacjentki o zgodę. Jednak nawet gdyby to zrobił, zgoda byłaby wadliwa. Dlaczego? Bo przed odebraniem zgody miał obowiązek udzielenia jej pełnej informacji.
Pacjent jest prawie zawsze słabszą stroną relacji z lekarzem, a zarazem sam podejmuje decyzje. Jaka jest wartość decyzji podjętej przez szefa spółki, który nie rozumie, na co się zgodził? Żadna. Tak samo pacjent udziela ważnej zgody wtedy, gdy lekarz dostarczył mu wszystkich niezbędnych informacji. Należą do nich: rozpoznanie, konieczne leczenie, dostępne metody diagnostyczne i lecznicze, proponowana metoda i alternatywy dla niej – mowa także o świadczeniach, których nasza placówka nie udziela – a także ryzyko związana z planowanym działaniem. Te informacje pacjent musi otrzymać w takiej formie, aby mógł je zrozumieć. Tylko wtedy jego decyzja będzie niewadliwa.
Artykuł przygotowaliśmy w oparciu o wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z 2 listopada 2016 r., sygnatura akt I C 686/15. Uzasadnienie wyroku możecie przeczytać TUTAJ.
Odpowiedzialność kierownika specjalizacji i rezydenta za błąd medyczny
Wielokrotnie już słyszeliśmy, że lekarz rezydent nie odpowiada za popełnione błędy. W końcu dopiero się uczy. Kierownicy specjalizacji są za to często przekonani, że to na nich spoczywa cała odpowiedzialność za błędy podopiecznego....
Zaostrzona odpowiedzialność za błędy medyczne
W związku z niemilknącą burzą wokół nowelizacji art. 37a Kodeksu karnego, Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej oraz Prezesi Okręgowych Rad Lekarskich wydali krytyczny komunikat dotyczący świeżo wprowadzonych zmian w Kodeksie Karnym. Co...
Zgoda na udzielanie świadczeń zdrowotnych
Uzyskanie zgody na udzielenie świadczeń opieki zdrowotnej, lekarskich, pielęgniarskich, fizjoterapii i innych – jest obowiązkiem medyka. Jej udzielenie jest zaś prawem pacjenta. Zabieg bez zgody nie może być wykonany. Poniżej, w formie...
Zasiłek chorobowy: 80 czy 100 procent?
Na podstawie art. 4c ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374 z późn. zm.)...
COVID-19 jako choroba zawodowa
W ostatnim czasie pojawia się coraz więcej pytań, czy COVID-19 jest chorobą zawodową. Z naszych doniesień wynika, że pracodawcy często nie chcą zgłaszać zachorowania na COVID-19 jako choroby zawodowej. Czy mają do tego prawo? Czy...
Telemedycyna a kasa fiskalna
Izolacja społeczna wprowadzona w czasie epidemii spowodowała znaczny wzrost zainteresowania telemedycyną. Objęło ono zarówno sektor publicznych, jak i prywatnych usług zdrowotnych, wskutek czego wzrosło zainteresowanie internetowymi...
Dodatek do wynagrodzenia? Roszczenie do ministra zdrowia
Z dniem 30 kwietnia 2020 r. weszło w życie rozporządzenie ministra zdrowia w sprawie standardów w zakresie ograniczeń przy udzielaniu świadczeń opieki zdrowotnej pacjentom innym niż z podejrzeniem lub zakażeniem wirusem SARS-CoV-2 przez...
Urlop w czasie epidemii?
W ostatnim czasie pojawia się wiele pytań związanych z urlopami pracowników służby zdrowia w czasie epidemii. Niektóre placówki zmuszają pracowników do wykorzystywania urlopów, inne żądają szybkiego zakończenia wypoczynku i powrotu do...
Telemedycyna w stacjach dializ
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia zmieniającym rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (Dz.U. z 2020 r. poz. 612) wprowadzono możliwość udzielania przez lekarzy świadczeń przy...
Tarcza antykryzysowa dla medyków
Dziś postanowiliśmy podsumować w jednym miejscu wszystkie rozwiązania tarcz antykryzysowych, z których mogłaby skorzystać większość lekarzy, pielęgniarek i innych osób wykonujących zawody medyczne zatrudnionych na kontraktach. Oto...
Jak bronić się przed hejtem
W czasie epidemii w kierunku medyków płyną słowa uznania. #Bohaterwmasce, „dziękujemy!” – a za nimi także wielka pomoc od przedsiębiorców, organizacji pozarządowych i zwykłych ludzi. Jednak istnieje też „ciemna strona mocy”. W ostatnich...
Warunki pracy na skierowaniu do zwalczania epidemii
Ministerstwo Zdrowia opublikowało wczoraj wytyczne dotyczące warunków zatrudnienia medyków skierowanych do pracy przy zwalczaniu epidemii. Wyjaśniono też kontrowersyjną kwestię zarobków osób, które przed skierowaniem pracowały na...
Kwarantanna personelu na oddziale
W tej chwili załogi kilku oddziałów szpitalnych i domów pomocy społecznej w całej Polsce odbywają kwarantanny w swoich placówkach. Budzi to oczywiste kontrowersje, ale i unaocznia konflikt interesów i wartości powstały w takiej...
Odmowa świadczenia pracy a odpowiedzialność karna
Minister Sprawiedliwości Zbigniew Ziobro nakazał Prokuraturze wszczęcie postępowań karnych w sprawie personelu medycznego, który odmówił pracy przy osobach zakażonych koronawirusem lub "porzucił" swoich pacjentów. W dzisiejszym artykule...
Brak środków ochrony indywidualnej – czy mogę odmówić pracy?
Podczas pandemii SARS-CoV-2 w wielu szpitalach brakuje środków ochrony indywidualnej (ŚOI). Naraża to wszystkich – lekarza, który ma kontakt z zakażonym, ale też resztę personelu i pacjentów. Co robić, gdy szpital nie zapewnia...
Bezprawne skierowanie do pracy w innym szpitalu przy zwalczaniu epidemii
Wielu lekarzy obawia się skierowania do pracy przy zwalczaniu epidemii. Co zrobić, jeśli dostaniemy skierowanie, choć należymy do grupy wykluczonej z mocy ustawy? Czy możemy bronić się przed karą? Naszym zdaniem jest to możliwe. Jak to...
Roszczenia personelu i pacjentów szpitala za zakażenie SARS-CoV-2
Jakie roszczenia przysługują medykom i pacjentom, którzy zostali zakażeni koronawirusem w wyniku nieprawidłowych działań szpitala? Wyjaśniamy w dzisiejszym wpisie.
Czy COVID-19 stanowi ciężki uszczerbek na zdrowiu?
Czy zachorowanie na COVID-19 stanowi ciężki uszczerbek na zdrowiu? W doniesieniach medialnych często słyszymy o ludziach, którzy nie przestrzegają kwarantanny lub wprowadzonych środków bezpieczeństwa. Powodują tym zagrożenie dla życia i...
SARS-CoV-2 – Skierowanie lekarza do pracy na innym oddziale
Czy i w jakiej formie pracodawca może mnie skierować do pracy na innym oddziale? I. Specjaliści i lekarze nierezydenci Skierowanie lekarza-nierezydenta oraz specjalisty może nastąpić na podstawie art. 42 § 4 Kodeksu pracy, gdy:-...
SARS-CoV-2 – informacje dla lekarzy rezydentów i stażystów
Jak skierowanie lekarza stażysty przez wojewodę do pracy w innym szpitalu lub przez pracodawcę do pracy na innym oddziale wpływa na długość stażu? Na podstawie art. 15 § 8a pkt 1) i 2) ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz.U....