Choroba zawodowa a COVID-19

Choroba jest chorobą zawodową, gdy w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić, że została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, co stanowi tzw. „narażenie zawodowe” (art. 235¹ Kodeksu pracy). Choroba zawodowa musi być ujęta w wykazie chorób zawodowych. Wykaz ten stanowi załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 1367, dalej „RChZ”). Choroby zakaźne lub ich następstwa są w nim ujęte jako choroby zawodowe. COVID-19 jest zaś chorobą zakaźną (rozporządzenie Ministra Zdrowia z 27 lutego 2020 r. w sprawie zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2, Dz. U. Poz. 325, które objęło zakażenie SARS-CoV-2 przepisami o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń).

Na tą interpretację wskazuje również Minister Zdrowia, który uznał, że stwierdzenie choroby zawodowej w przypadku COVID-19 będzie odbywało się na takich samych zasadach jak w przypadku innych chorób zakaźnych (zob. https://nipip.pl/wp-content/uploads/2020/04/odpowied-z-MZ_Choroby_Zaka-ne.pdf).

Jeżeli więc będziecie w stanie wykazać, że w związku ze sposobem wykonywania pracy lub pracą wśród osób zakażonych z dużym prawdopodobieństwem doszło do zarażenia Was w pracy, choroba ta może być uznana za chorobę zawodową. Co ważne, COVID-19 może zostać uznany za chorobę zawodową niezależnie od okresu, jaki minął od zachorowania.

Komu przysługują świadczenia

Zarówno pracownicy etatowi, jak i kontraktowi (prowadzący działalność gospodarczą) posiadają obowiązkowe ubezpieczenie wypadkowe, tak więc niezależnie od formy zatrudnienia, Wasze zachorowanie może zostać uznane za chorobę zawodową. Dotyczy to także osób na stażu oraz umowie zlecenia (art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1205 z późn. zm., dalej „USWP”). Stwierdzenie choroby zawodowej może nastąpić niezależnie od rozwiązania umowy z pracodawcą, byleby zakażenie nastąpiło w okresie zatrudnienia (art. 235² KP).

Świadczenia z tytułu choroby zawodowej

Z tytułu choroby zawodowej przysługują Wam następujące świadczenia:

1. zasiłek chorobowy w wysokości 100% podstawy wymiaru – dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
2. świadczenie rehabilitacyjne w wysokości 100% podstawy wymiaru – dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy;
3. zasiłek wyrównawczy – tylko dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
4. jednorazowe odszkodowanie – dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
5. jednorazowe odszkodowanie dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty;
6. renta z tytułu niezdolności do pracy – dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy wskutek choroby zawodowej;
7. renta szkoleniowa – dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie spowodowaną chorobą zawodową;
8. renta rodzinna – dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do renty z tytułu choroby zawodowej;
9. dodatek do renty rodzinnej – dla sieroty zupełnej;
10. dodatek pielęgnacyjny;
11. pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne.

Świadczenia te wypłacane są z ZUS.

Pamiętajcie, że świadczenia z tytułu choroby zawodowej nie będą Wam przysługiwać, jeżeli kwota Waszego zadłużenia w ZUS przekracza 6,60 zł w chwili złożenia wniosku o świadczenie – do czasu spłaty zadłużenia (art. 6 ust. 1 i 2 USWP).

Jeżeli jesteście zaś zatrudnieni na umowę o pracę:

1. jeżeli stalibyście się niezdolni do wykonywania dotychczasowej pracy wskutek choroby zawodowej – pracodawca, na podstawie orzeczenia lekarskiego, ma obowiązek przenieść Was do innej odpowiedniej pracy (art. 231 KP);
2. pracodawca może rozwiązać z Wami umowę o pracę bez wypowiedzenia, gdy Wasza nieobecność w pracy trwa dłużej niż 3 miesiące (art. 53 KP).

Jak zgłosić chorobę zawodową

1. Co do zasady zgłoszenie zachorowania na chorobę zawodową należy do pracodawcy. Pracodawca ma bowiem obowiązek zgłosić właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu i właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy każdy przypadek podejrzenia choroby zawodowej (art. 235 par. 1 KP).
2. Zgłoszenia zachorowania możecie dokonać również sami właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu i właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy. Przy czym jeżeli jesteście aktualnie zatrudnieni u tego pracodawcy, u którego nastąpiło zachorowanie, zgłaszacie podejrzenie zachorowania za pośrednictwem lekarza sprawującego nad Wami profilaktyczną opiekę zdrowotną (art. 235 par. 2² KP).
3. Obowiązek zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej ma również lekarz lub dentysta, który podczas wykonywania zawodu powziął takie podejrzenie u pacjenta (art. 235 par. 2¹ KP) oraz lekarz orzecznik (art. 235 par. 2).

Na dalszym etapie zostaniecie skierowani do lekarza orzecznika, który wyda orzeczenie o rozpoznaniu choroby zawodowej. Skierowanie nie nastąpi, gdy podejrzenie choroby stwierdza sam lekarz orzecznik (par. 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych, t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 1367).

Dopiero po rozpoznaniu choroby zawodowej przez lekarza orzecznika właściwy państwowy inspektor sanitarny będzie mógł wydać decyzję administracyjną o stwierdzeniu choroby zawodowej (par. 8 ust. 1 RChZ).

Pamiętajcie, że zgłaszanie i stwierdzanie choroby zawodowej nie różni się w przypadku pracowników zatrudnionych na różnych podstawach! (art. 5 ust. 3 USWP). Na każdym etapie postępowania dotyczącego stwierdzenia i rozpoznania choroby zawodowej przysługują Wam też środki odwoławcze, jeżeli nie będziecie zgadzać się z decyzją lekarza orzecznika lub sanepidu. Zgłoszenia zachorowania na COVID-19 możecie dokonać również w każdym czasie, gdyż ustawodawca orzekł, że nie ma okresu po którym stwierdzenie choroby zawodowej byłoby niemożliwe w przypadku chorób zakaźnych (załącznik do RchZ).

Odpowiedzialność pracodawcy

Niezgłoszenie choroby zawodowej albo podejrzenia o taką chorobę, nieujawnienie choroby zawodowej, albo przedstawienie niezgodnych z prawdą informacji, dowodów lub dokumentów dotyczących takiej choroby, niewykonanie nakazu lub nieudzielenie informacji sanepidowi – stanowi wykroczenie za które pracodawcy grozi kara grzywny nawet do 30 000 zł (art. 283 KP).

Czy jest o co walczyć?

No dobrze, ale czy warto przechodzić całą powyższą procedurę, aby stwierdzić zachorowanie na chorobę zawodową? Naszym zdaniem dla wielu z Was może to być korzystne rozwiązanie. Już sama analiza przepisów dotyczących świadczeń pieniężnych wskazuje, że kwota, jaką można uzyskać z ZUS wynieść może kilkanaście tysięcy złotych. Jednorazowe odszkodowanie przysługuje bowiem w wysokości 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu (art. 12 ust. 1 USWP). Obecnie jest to 984 zł za każdy 1% uszczerbku na zdrowiu (obwieszczenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 3 marca 2020 r. w sprawie wysokości kwot jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, M.P. Poz. 279).

O procentowym uszczerbku na zdrowiu, który ponieśliście w związku z zachorowaniem, orzeka lekarz orzecznik ZUS, do którego zostaniecie skierowani po złożeniu wniosku o świadczenie pieniężne (§6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania Dz.U. Nr 243, poz. 1974). Przy zachorowaniu na chorobę zakaźną procent uszczerbku, który określić może lekarz ZUS wynosi od 0 do 100%, przy czym stopień uszczerbku na zdrowiu określa się w zależności od skutków, jakie choroba pozostawiła w narządach i układach. I tak np. uszkodzenia płuc i opłucnej (zrosty opłucnowe, uszkodzenia tkanki płucnej, ubytki tkanki płucnej) wiążą się z uszczerbkiem na zdrowiu rzędu 10 – 40% w zależności od tego, czy wystąpiła przy tym niewydolność oddechowa (załącznik do RWKJO). W związku z tym kwota, jaką można uzyskać za tego typu uszczerbek na zdrowiu, który może być częstym skutkiem zachorowania na COVID-19 wiązać się będzie z uzyskaniem świadczenia pieniężnego rzędu 9840 – 39 360 zł.

Podsumowanie

Zachorowanie na COVID-19 w wyniku zarażenia w miejscu pracy jest uznawane za chorobę zawodową. W związku z tym pracodawca ma obowiązek zgłoszenia Waszego zachorowania odpowiednim instytucjom państwowym. Dzięki temu wy lub Wasza rodzina zyskacie uprawnienia do dochodzenia z ZUS świadczeń, które mogą wynieść nawet kilkanaście tysięcy złotych. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej, jak uzyskać te lub inne świadczenia z ZUS w związku z zachorowaniem na COVID-19, skontaktuj się z nami. Pomożemy!